In de wereld van boeken en schrijvers bestaat een intrigerende scheiding tussen lectuur en literatuur. Hoewel die scheiding lastig is aan te geven wordt-ie toch heel vaak gebruikt. En daarbij: regelmatig wordt lectuur later als literatuur gezien. Sommige mensen kijken neer op lectuur. Is dat terecht? In dit blog meer over de vage scheiding lectuur vs literatuur en wat een boek nou lectuur maakt en een ander boek literatuur.
Van kanttekeningen tot klassiekers
De scheiding tussen lectuur en literatuur is nooit erg scherp geweest. In de 19e eeuw werden veel boeken die nu als ‘klassiekers’ worden beschouwd, gewoon als populaire lectuur gelezen. De boeken van Charles Dickens bijvoorbeeld. Destijds ‘gewone’ lectuur, nu ingedeeld bij literatuur.
Literatuur was lang het domein van de hogere klasse en werd ingezet om de cultuur te vormen. Lectuur was iets voor de ‘gewone’ man en eigenlijk alleen bedoeld als ontspanning. In de 20e en 21e eeuw veranderde dit; schrijvers en academici gingen experimenteren met vorm en inhoud. Door nieuwe vormen van expressie, zoals bijvoorbeeld de postmoderne roman, werd de scheidslijn tussen lectuur een literatuur nog lastiger te maken. Daarbij werd lectuur nu vaak als literatuur gezien en andersom.
Doet het verschil ertoe
Het verschil tussen lectuur en literatuur gaat verder dan boeken indelen in een categorie. Het heeft te maken met de manier waarop boeken door ons als samenleving worden gewaardeerd. Dat literatuur vaak wordt gezien als hoogstaand en cultureel belangrijk en lectuur meer als vermaak, creëert een spanningsveld. Uiteindelijk is er geen goed of fout als het om lezen gaat. De waarde van een boek hangt af van wat het voor de lezer betekent. Misschien wil je ontsnappen aan de realiteit met een spannend verhaal, of misschien wil je diep nadenken over de menselijke conditie met een literaire roman. Beide zijn waardevol, beide hebben hun plaats in de boekenwereld.
Lectuur: ontspanning met een verhaal
Lectuur wordt dus beschouwd als de lichtere kant van de boekenwereld. Je leest deze boeken echt voor je plezier, ter ontspanning en/of vermaak. Lectuur is met een vlotte pen geschreven zodat je de verhaallijn goed kunt volgen en ook de plot is meestal niet zo ingewikkeld. Onder lectuur vallen bijvoorbeeld populaire thrillers, romantische romans, of boeken in de genres fantasy en sciencefiction. Lectuur wil vooral een emotie of ervaring oproepen, zonder al te veel diepgang of complexiteit.
Literatuur: diepgang en cultuur
Literatuur is het domein van de boeken die diepgang bieden. Deze werken worden gekarakteriseerd door hun complexiteit, kunstzinnigheid en vaak filosofische of maatschappelijke thema’s. Het gaat bij literatuur niet alleen om het verhaal zelf, maar om hoe dat verhaal wordt verteld. Denk aan de boeken van auteurs als James Joyce, Franz Kafka, of Nederlandse schrijvers als Harry Mulisch en Willem Frederik Hermans. Literatuur vraagt de lezer om na te denken, te reflecteren en soms zelfs ongemakkelijke waarheden onder ogen te zien. Niet iedereen geniet ervan dit soort boeken te lezen. Sommige mensen vinden ze saai en moeilijk.
Prijswinnaars in de lectuurwereld en literatuurwereld
Er zijn zeker grote successen te behalen in de wereld van lectuur. Denk bijvoorbeeld aan boeken als De Da Vinci Code van Dan Brown of Vijftig tinten grijs van E.L. James. Beide boeken vonden hun weg naar de bestsellerlijsten en werden miljoenen keren verkocht. Schrijvers van lectuur hebben meer kans goed te verdienen aan hun boeken dan schrijvers van literaire werken.
Prijzen voor bestsellers en populaire boeken, zoals de Boekenbonprijs of de Gouden Strop, gaan vaak naar werken die onder lectuur vallen, omdat ze een breed publiek aanspreken.
Wanneer we het hebben over literaire prijzen, denken we al snel aan prestigieuze awards zoals de Nobelprijs voor Literatuur, de Booker Prize of de VSB Poëzieprijs. Deze prijzen worden uitgereikt aan auteurs die iets nieuws en betekenisvols bijdragen aan de literatuur. Recentere winnaars, zoals Annie Ernaux (Nobelprijs 2022) of Olga Tokarczuk (Nobelprijs 2018), hebben boeken geschreven die zowel universeel als diep persoonlijk zijn, en die de menselijke conditie op een bijzondere manier vastleggen.
Lees meer over boeken in onze blogs:
Boekredactie, wat kost het nou echt
Wat is auteursrecht
Boek laten nakijken
Wat is een ghostwriter
En andere interessante blogs!
Sonja Schwedersky, 3 maart 2025